Η περίπτωση της Marie Pasteur.Στη σκιά ενός μεγάλου ερευνητή


 Η περίπτωση της Marie Pasteur
Στη σκιά ενός μεγάλου ερευνητή
    Πώς θα σας φαινόταν αν, όντας κόρη του κοσμήτορα της Ακαδημίας του Στρασβούργου, αντί πρότασης γάμου λαβαίνατε μιαν επιστολή που να λέει: «Δεν έχω τίποτε που να τραβάει τη συμπάθεια ενός νέου κοριτσιού, οι αναμνήσεις μου όμως μου λένε πως όσοι με γνώρισαν πολύ καλά με αγάπησαν πάρα πολύ»
Ποια γυναίκα, ειδικά σε αυτή την εποχή θα δεχόταν μια τέτοια ερωτική εξομολόγηση; Η Μαρί Λωράν όμως δε δίστασε να πει το ναι σε ένα ενθουσιώδη καθηγητή που μόλις είχε κάνει την πρώτη του ανακάλυψη. Είχε βρει ότι στη φύση υπάρχουν κάποιες παράξενες χημικές ενώσεις που μοιάζουν όπως το αντικείμενο με το είδωλό του στον καθρέφτη. Και η μαντάμ Παστέρ, όπως ο ίδιος την ανέφερε, πίστεψε σε αυτόν. «Ξέρετε ότι αν πετύχουν τα πειράματα θα μας δώσουν ένα Νεύτωνα ή ένα Γαλιλαίο;» έγραφε στον πατέρα του. Έτσι εκτός από σύζυγος και μητέρα των παιδιών του έγινε και η γραμματέας και κυρίως ο ούριος άνεμος που ανύψωνε το ηθικό του, όποτε εκείνος το χρειάστηκε. Ξενυχτούσε στο πλάι του και ούτε στιγμή δεν έδειξε ν’ αμφιβάλει για τη μεγαλοφυΐα του, ακόμη και όταν όλα τα πειράματα δεν οδηγούσαν πουθενά.
Ο Παστέρ, σαν χημικός που ήταν, ξεκίνησε από πρακτικά προβλήματα. Κατάλαβε ότι η επιστήμη πρέπει να κερδίσει μόνη το ψωμί της και άρχισε να την προπαγανδίζει με διαλέξεις, ενώ παράλληλα βοηθούσε τους διυλιστές Σακχαροτεύτλων της Λίλυ ν’ αυξήσουν την απόδοση του Σακχάρου και του οινοπνεύματος από τα τεύτλα τους κι εκείνοι σαν ανταπόδοση του έστησαν ένα εργαστήρι που έμοιαζε με άντρο αλχημιστή. Η μαντάμ Παστέρ παράστεκε πλάι του άγρυπνη τις ατέλειωτες νύχτες, που εκείνος ανακάλυπτε ότι τα μικρόβια ευθύνονται για τη μετατροπή του μούστου σε οινόπνευμα κι εκείνη ήταν ο πρώτος αποδέκτης κάθε τρελού του ενθουσιασμού, ενώ άλλοτε πάλι θαρρείς και ήταν ανύπαρκτη γιαυτόν, που απορροφημένος στο μικροσκόπιο απαντούσε μονότονα «ναι θ΄ανέβω σε λίγο» στις άπειρες παρακλήσεις της ν’ ανέβει λίγο να φάει και να ξεκουραστεί. Η Μαρί τον αγαπούσε τόσο, που κάλυπτε κάθε του ανάγκη χωρίς να της ζητηθεί το παραμικρό. Ακόμη και τότε που εκείνος δούλευε χωρίς κανένα βοηθό, εκείνη τον παράστεκε μονάχη και όταν είχε βάλει πια να πλαγιάσουν τα πέντε παιδιά αυτού του αφηρημένου πατέρα, έτρεχε να γράψει τις επιστημονικές πραγματείες που της υπαγόρευε ή να μεταφράσει σε καθαρογραμμένες σελίδες τα ορνιθοσκαλίσματα των σημειώσεών του.
Ο Παστέρ ήταν ένας παθιασμένος αγωνιστής. Υπερασπιζόταν μανιασμένα τις απόψεις του και δημιουργούσε εχθρούς από το επιστημονικό κατεστημένο. Μόνο σε κείνη μιλούσε για τις ελπίδες και τους φόβους του, εκείνη που αν και δε μπορούσε να του δώσει λύση τον παρηγορούσε και τον ενθάρρυνε. Άλλωστε η επιλογή του να στραφεί από την Χημεία στην Ιατρική έγινε μετά το βαρύτατο και για τους δυο προσωπικό δράμα. Τρία από τα πέντε παιδιά τους πέθαναν από Τυφοειδή πυρετό σε ηλικίες 9, 2, και 12. Μόνο ο Ζαν Μπατίστ και η Μαρί Λουίζ έφθασαν στην ενηλικίωση.
Ο Παστέρ με τα πειράματα του σύντριψε τη θεωρία της Αυτόματης Γέννησης και απέδειξε ότι ο αέρας είναι φορέας μικροβίων. Όμως πρόσφερε και πιο πρακτικές εφαρμογές στους απλούς ανθρώπους. Τους δίδαξε την παστερίωση για να συντηρούν το κρασί και τα τρόφιμά τους, θεράπευσε τους μεταξοσκώληκες και γλίτωσε τα πρόβατα από τον Άνθρακα και το βασικότερο έσωσε τις γυναίκες από τον Επιλόχειο και τα παιδιά από τη Λύσσα.
Ήταν η εποχή που τα μαιευτήρια ήταν φωλιές θανάτου. Μια στις 19 λεχώνες πέθαινε και οι γυναίκες άρχισαν με το δίκιο τους να μποϋκοτάρουν τα μαιευτήρια και ν’ αρνούνται να διακινδυνεύσουν μιαν εγκυμοσύνη.
Lister
Ο Παστέρ, από τα 40 του μισοπαράλυτος, εξ αιτίας μιας εγκεφαλικής αιμορραγίας επέζησε χάρη στην πίστη του ότι «στο χέρι του ανθρώπου είναι να εξαφανιστούν όλες οι παρασιτικές αρρώστιες», αλλά και χάρη στις φροντίδες της γυναίκας του.
Ο Λίστερ ήταν ο γιατρός, που πίστεψε στις απόψεις του Παστέρ και σε μιαν εποχή που οι περισσότεροι γιατροί ποδοπατούσαν τα ιατρικά τους εργαλεία πριν από την επέμβαση για να αποδείξουν ότι οι θεωρίες του χημικού είναι λαθεμένες, εφάρμοσε για πρώτη φορά στο νοσοκομείο του Εδιμβούργου συστηματική αποστείρωση, σώζοντας τις ζωές χιλιάδων ασθενών.
Αργότερα τρεις γιατροί ο Ζουμπερ, ο Ρον και ο Σαμπερλάν έγιναν βοηθοί του Παστέρ και με αυτούς ανακάλυψε τα πρώτα εμβόλια προκαλώντας σύγχυση στις Ιατρικές Εταιρείες. Ήταν τόσο παράφορος, που, εξηντάρης πια, παραλίγο ναρθεί στα χέρια με τον ογδοντάρη Γκερέν. Και όταν ξεσπούσε για κάποιον από τους εχθρούς που αμφέβαλλαν για τη χρησιμότητα των εμβολίων του, έλεγε:
-Δε θα ξαφνιαζόμουν αν ένα τέτοιον άνθρωπο τον έπιαναν να δέρνει τη γυναίκα του !
Γιατί για τον Παστέρ η επιστήμη δεν ήταν συλλογή ψυχρών γεγονότων, αλλά η κινητήρια δύναμη κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας.
Στις 2 Ιουνίου του 1881 ένα παράξενο δημόσιο πείραμα στήθηκε σε ένα λιβάδι, όπου 48 ζώα δέχθηκαν τη φονική επίθεση βακίλων Άνθρακα για να επιζήσουν μόνο τα 24 που είχαν προηγουμένως εμβολιασθεί. Ήταν ένα θαύμα πάνω στο οποίο ο Παστέρ ρισκάριζε όλη του την καριέρα και φυσικά τη νύχτα της παραμονής που εκείνος ανήσυχος στριφογύριζε, η Μαρί πάντα πλάι του τον καθησύχαζε «Τώρα όλα θα πάνε καλά.»
Και όλα πήγαν καλά για τα μπολιασμένα ζώα του Παστέρ. Ο δρόμος ήταν πια ανοιχτός. Αμέσως καταπιάστηκε με τον ιό της Λύσσας. Ήταν μια δύσκολη προσπάθεια, αφού αυτός καλλιεργείται μόνο στον εγκέφαλο των ζώων. Βρισκόμαστε στα 1884. η γυναίκα του έγραφε στην κόρη της ότι είχε ξεχάσει την επέτειο του γάμου τους γιατί «ο πατέρας σου είναι απορροφημένος με τις σκέψεις του. Μιλάει λίγο, κοιμάται λίγο, σηκώνεται από τα χαράματα, με λίγα λόγια εξακολουθεί την ίδια ζωή που άρχισα μαζί του πριν από 35 χρόνια από σήμερα.»
Και ενώ τα πειράματα με τα σκυλιά πήγαιναν πολύ καλά, δίσταζε να δοκιμάσει το εμβόλιο στους ανθρώπους. «Έχω μεγάλη διάθεση ν’ αρχίσω από τον εαυτό μου. Θα μπολιαστώ με λύσσα κι έπειτα θα περιμένω τις συνέπειες. Γιατί αρχίζω να νιώθω μεγάλη σιγουριά για τ’ αποτελέσματα.» έγραφε σε ένα φίλο του. Φανταστείτε λοιπόν το σύζυγο σας πειραματόζωο σε μια τόσο φριχτή αρρώστια, όπως η Λύσσα. Ευτυχώς τους λυπήθηκε ο Θεός και η απελπισμένη κυρία Μάιστερ εμφανίστηκε με τον εννιάχρονο γιο της Ιωσήφ δαγκωμένο σε 14 μέρη από λυσσασμένο σκύλο.
-Σώστε το αγοράκι μου κύριε Παστέρ, εκλιπαρούσε και ο τριπλά χαροκαμένος πατέρας Παστέρ δε μπορούσε να αγνοήσει την έκκληση της. Σε αυτό το καταδικασμένο παιδί έγινε η πρώτη ένεση με αδυνατισμένα μικρόβια Λύσσας και η θεαματική θεραπεία του σύναξε πολύγλωσσα πλήθη λυσσόδηκτων που αποκαλούσαν τον Παστέρ σωτήρα. Και αυτός ο χημικός που σε όλη του τη ζωή καυγάδιζε με τους γιατρούς έσωζε τόσες ανθρώπινες υπάρξεις από φρικτό θάνατο. Η πιο εντυπωσιακή περίπτωση ήταν 19 μουζίκοι από το Σμολένσκ της Ρωσίας δαγκωμένοι από λυσσασμένους λύκους πριν από 19 ημέρες. Σώθηκαν όλοι τους εκτός από τρεις, λες από κάποιο θαύμα. Ο τσάρος τότε έστειλε στον Παστέρ τον αδαμάντινο σταυρό της αγίας Άννας και 100.000 γαλλικά φράγκα, με τα οποία ξεκίνησε αυτό που σήμερα ξέρουμε σαν Ινστιτούτο Παστέρ.
Το 1895 ο Παστέρ πέθανε κρατώντας το χέρι της γυναίκας του, τριγυρισμένος από τους πιστούς του συνεργάτες. Τις τελευταίες του εντολές στους νέους τις είχε διατυπώσει στην τελετή που έγινε στη Σορβόννη για τα 70 χρόνια του.
«Μην αφήνετε τον εαυτό σας έρμαιο ενός ταπεινωτικού στείρου σκεπτικισμού. Μην αφήνετε τον εαυτό σας να παρασυρθεί από τη θλίψη ορισμένων στιγμών που περνούν τα έθνη. Πείτε : «Τι έχω κάνει για τη μόρφωσή μου; Τι έχω κάνει για τη χώρα μου;» Ώσπου να έλθει η στιγμή που θα μπορείτε να έχετε την απέραντη ευτυχία ότι συμβάλατε με κάποιο τρόπο στην πρόοδο για το καλό της ανθρωπότητας». Η Μαρί Παστέρ θα πρέπει να ένιωθε δικαιωμένη. Έζησε πολλά ακόμη χρόνια καλλιεργώντας τη φήμη του. Πέθανε το 1910 σε ηλικία 84 χρόνων.
Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ο γιος σου στο Ναυτικό

Ο Τηλέμαχος από τη Δίβρη δεν έφυγε ποτέ

Τα Λουβιάρικα της Σαντορίνης