Η ηθική του πυρηνικού προβλήματος

Η ηθική του πυρηνικού προβλήματος

Αν «το πυρηνικό πρόβλημα είναι κυρίως ηθικό» όπως έγραφαν οι Αϊνστάιν- Ράσελ στο Μανιφέστο τους, φαίνεται ότι κατά τα χρόνια που διανύουμε το αντιπυρηνικό κίνημα απέτυχε παταγωδώς να εφαρμόσει την ηθική του.

Η κουλτούρα της βίας φαίνεται ότι έχει εμπεδωθεί σε όλα τα επίπεδα. Άλλαξε μόνο το όνομα του εχθρού. Δεν είναι πια οι ναζί ή οι σοβιετικοί, αλλά οι νεφελώδεις βολικοί τρομοκράτες. Ποιος να πίστευε τότε, που αγωνιζόμαστε μέσα από τόσες δυσκολίες να περάσουν επιτέλους από τον ΟΗΕ οι αντιπυρηνικές συμφωνίες ότι αυτές θα γινόντουσαν το πρόσχημα για την καταστροφή του Ιράκ;

Ήδη από το 1933 ο Αϊνστάιν έλεγε «Το αν θα βρούμε τον τρόπο της ειρήνης ή θα εξακολουθήσουμε τον παλιό δρόμο της κτηνώδους βίας που τόσο ανάξιος είναι για τον πολιτισμό μας εξαρτάται μόνο από μας. Η μοίρα μας θα είναι τέτοια που μας αξίζει.»

Η Ιστορία έδειξε ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Ο Αϊνστάιν από τις ομιλίες για τον αφοπλισμό, βρέθηκε να συμβουλεύει τους ηγέτες των συμμάχων για την κατασκευή της ατομικής βόμβας και όταν εξαερώθηκαν η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι επέστρεψε ξανά στον αγώνα για τον πυρηνικό αφοπλισμό. Η υπόθεση θυμίζει την πέτρα του Ταντάλου. Ολόκληρες γενιές αφιερώνονται στην υπόθεση της ειρήνης μέχρι να ξεσπάσει ο επόμενος πόλεμος.

        Δεν κινδυνεύουμε πια από την ολοκληρωτική καταστροφή του πλανήτη, όπως την εποχή του Ψυχρού πολέμου, αφού πράγματι καταφέραμε να πείσουμε τις υπερδυνάμεις να μειώσουν την ισχύ των πυρηνικών τους οπλοστασίων. Η ισορροπία του τρόμου κατέρρευσε πριν από το ναυάγιο της σοβιετικής αυτοκρατορίας. Οι ΗΠΑ βάλθηκαν να δασκαλεύουν και να απειλούν Ιράν και Βόρεια Κορέα να μη κατασκευάσουν πυρηνικά, την ώρα που οι ίδιες κατασκεύαζαν τη νέα γενιά τους. Για να ξεπουλήσουν τα ξοφλημένα όπλα τους μετέτρεψαν πυρηνικές κεφαλές σε συμβατικές για να διαλύσουν τη Γιουγκοσλαβία και αξιοποίησαν δημιουργικά τα πυρηνικά απόβλητα των εργοστασίων τους κατασκευάζοντας όπλα Απεμπλουτισμένου Ουρανίου.

Ο Αϊνστάιν φαίνεται ότι δε θα επαληθευθεί. Ο επόμενος μετά τον πυρηνικό πόλεμο δεν θα είναι με τα ρόπαλα. Η τεχνολογία θριαμβεύει. Για λόγους «ασφάλειας» αρνούνται να εγκαταλείψουν τα πυρηνικά τους όπλα, προχωρώντας στην πλήρη τους απαγόρευση, όπως προωθεί η πλειοψηφία των χωρών του ΟΗΕ, ενώ διατηρούν παράνομα χημικά και βιολογικά όπλα και πειραματίζονται με όπλα ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας παίζοντας με την κλιματική αλλαγή.

Ο Αϊνστάιν έγραφε «Όποιος επιθυμεί πραγματικά να καταργηθεί ο πόλεμος πρέπει να είναι έτοιμος να παραδεχθεί ότι η χώρα του είναι δυνατόν σε περίπτωση διένεξης να δικαστεί από το διεθνές δικαστήριο.»

Όμως σήμερα στο Διεθνές δικαστήριο σύρονται μόνον οι ηττημένοι. Οι ισχυροί επικαλούνται τους διεθνείς νόμους σαν πρόσχημα επίθεσης και με θράσος διακηρύττουν ότι κανένα διεθνές δικαστήριο δεν έχει αρμοδιότητα να τους κρίνει, αφού δεν έχουν υπογράψει ούτε  στοιχειώδεις διεθνείς συμβάσεις, όπως για τα δικαιώματα των παιδιών, ή για το περιβάλλον.

Μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι! Η πυρηνική τεχνολογία, λένε, ότι τιθασεύτηκε και θεωρείται πια ανεκτός κίνδυνος για την ανθρωπότητα και τον πλανήτη. Όταν βέβαια πειραματίζονται πάνω στις κλιματικές αλλαγές, γιατί να ενδιαφερθούν για τους καρκίνους και τις τερατογενέσεις από τη ραδιενέργεια, που άπλωσαν στον πλανήτη; Μικρά πυρηνικά όπλα, μεγάλα πυρηνικά εργοστάσια. Αυτό προωθούν.

Οι πάμπλουτοι αυξάνουν λίγο σε αριθμό και πολύ σε πλούτο, όσο η φτώχεια εξαπλώνεται. Καθένας τους κατέχει πλούτο περισσότερο απ’ όσο συνολικά οι περισσότερες χώρες της Αφρικής, για τους κατοίκους των οποίων είναι αδιάφορο το αν θα πεθάνουν από AIDS, την πείνα ή τα πυρηνικά. Παίζουμε με τα γονίδιά μας, τόσο με τα μεταλλαγμένα, όσο και (ειδικά μετά τη Φουκουσίμα) διασπείροντας τη ραδιενέργεια παγκόσμια. Ελπίζουμε να κατασκευάσουμε μιαν ανθρωπότητα ανθεκτική στη ραδιενέργεια; Ξεχνάμε ότι το ανθρώπινο είδος είναι εξ ίσου αναλώσιμο με το των δεινοσαύρων;

Σήμερα το «ηθικό πρόβλημα» των πυρηνικών έγινε ένα στοίχημα που βάλαμε με το θεό, μια ύβρις με την αρχαιοελληνική έννοια. Αλλά, αν και έχει αποδειχθεί ότι ο Θεός πράγματι παίζει ζάρια με τη δημιουργία, είναι σαφές πως πάντα εκείνος θα κερδίζει. Όταν τελικά χάσουμε την παρτίδα, η ανθρωπότητα ίσως δεν θα υπάρχει πια. Όμως όπως έλεγε και ο Αϊνστάιν «Η μοίρα του κόσμου θα είναι αυτή που αξίζει στον κόσμο». Και ο κόσμος είναι πλατύτερος από τον άνθρωπο.

 Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου